به گزارش قدس آنلاین، یکی از مهمترین تحولات مهم اخیر انرژی در دنیا افزایش بی‌سابقه قیمت گاز در اروپا است. قیمت گاز اروپا در پایان معاملات چهارشنبه با جهشی شدید روبرو شد و برای اولین بار در تاریخ از ۱,۹۰۰ دلار برای هر ۱,۰۰۰ متر مکعب فراتر رفت. در همین راستا پنج کشور فرانسه، اسپانیا، چک، رومانی و یونان در بیانیه‌ای مشترک که توسط بلومبرگ منتشر شد خواهان بازرسی علت رشد تاریخی قیمت‌های گاز در قاره اروپا شدند. به طور کلی این جهش قیمتی می‌تواند مبدأ تحولات گسترده‌ای در مبادلات انرژی دنیا باشد که به مرور تأثیرات پنهان آن آشکار می‌شود.

در همین راستا امیر حسین سوهانکار، کارشناس انرژی در پاسخ به دلیل اصلی شکل‌گیری این جهش قیمتی گفت: برخی از کارشناسان، روسیه را عامل کاهش ذخیره گاز طبیعی در اروپا و افزایش قیمت برق و گاز در این منطقه می‌دانند. در حالی‌که شرکت گازپروم به تمام تعهدات قراردادهای بلند مدت خود عمل کرده است و تنها از فروش گاز در بازارهای اسپات (لحظه‌ای) اروپا از طرق ظرفیت مازاد خطوط لولۀ خود خودداری کرده است. در واقع اگر هم روسیه قصد فشار آوردن به اروپا را داشته باشد در حال استفاده از شرایط به وجود آمده است و عامل به وجود آمدن این شرایط نیست.

این کارشناس انرژی تشریح کرد: افزایش قیمت انرژی در حال حاضر یک پدیده جهانی است. کمبود گاز، زغال سنگ، برق و تا حدی کمتر نفت در سراسر جهان از آمریکای شمالی و اروپا گرفته تا آسیا و به خصوص چین کاملاً مشهود است. به بیان دیگر قیمت حامل‌های انرژی دارای چرخه است و کاهش فوق العاده شدید قیمت در سال ۲۰۲۰ باعث افزایش قیمت با همان شدت در سال ۲۰۲۱ شده است.

چرخه عرضه و تقاضا، عامل به وجود آمدن جهش قیمتی

وی با بیان اینکه به طور کلی سمت تقاضا زودتر و سریع‌تر از سمت عرضه واکنش نشان می‌دهد افزود: کاهش تقاضا در سال گذشته منجر به افزایش شدید حجم ذخیرۀ نفت و گاز و درنتیجه کاهش قیمت شد و در حال حاضر با بازگشایی اقتصادهای سراسر دنیا این روند برعکس شده است و مصرف انرژی به سرعت در حال افزایش است. در حال حاضر سمت عرضه با سرعت به مراتب کمتری در حال بازیابی است، که منجر به خالی شدن تأسیسات ذخیرۀ نفت و گاز در سراسر جهان و افزایش شدید قیمت شده است.

سوهانکار ادامه داد: برای مثال از آغاز سال میلادی ۲۰۲۱ تا کنون حدود ۴۰ درصد از ذخیرۀ نفت انبار نفت کوشینگ اوکلاهاما در تگزاس، که اوایل سال ۲۰۲۰ به دلیل پر شدن تمام ظرفیت آن قیمت‌های آتی نفت WTI وارد منطقۀ منفی شد، تخلیه شده است و قیمت این شاخص نیز مانند سایر حامل‌های انرژی در حال افزایش است.

این کارشناس انرژی با اشاره به بی‌سابقه بودن کاهش حجم تأسیسات ذخیره گاز طبیعی اروپا گفت: در بازار گاز، زمستان سرد طولانی در سراسر آمریکای شمالی و اوراسیا موجودی تأسیسات ذخیرۀ گاز را بیش از پیش کاهش داد و موجب تسریع افزایش قیمت شد. در اروپا، حجم گاز ذخیره شده در زمستان گذشته در سطح نسبتاً بالای ۱۰۶۹ تراوات ساعت (TWh) قرار داشت اما تنها با ۳۲۳ TWh به پایان رسید.

وی افزود: این شرایط با کاهش عرضۀ ال ان جی آمریکا به اروپا و عدم افزایش حجم صادرات گاز روسیه به اروپا بالاتر از سطح توافق شده در قراردادها تشدید و منجر شد که بازار گاز اروپا با کمبود عرضه مواجه شود.

سوهانکار در پاسخ به نقش اتحادیه اروپا در شکل‌گیری این بحران گفت: اتحادیۀ اروپا برنامۀ منسجمی برای بهبود امنیت انرژی خود داشته و دارد که از آن جمله به متنوع سازی منابع تأمین انرژی و متنوع سازی مبادی واردات گاز طبیعی اشاره کرد. اما اتفاقی که اکنون در اروپا شاهد آن هستیم یک اتفاق جهانی و در نتیجۀ رکود اقتصادی سال ۲۰۲۰ میلادی و عدم سرمایه گذاری در سمت عرضۀ انرژی بوده که واکنش طبیعی بازار به کاهش قیمت‌های انرژی در سال ۲۰۲۰ بوده است.

ورشکستگی بنگاه‌های خرد انرژی در پی بحران انرژی

این کارشناس انرژی با اشاره به تبعات جهش قیمتی گاز در اروپا ادامه داد: باتوجه به اینکه در اروپا عموماً شرکت‌های عرضه کننده در بازار برق و گاز طبیعی برای مقابله با ریسک‌های مختلف هجینگ ( hedging) صورت می‌گیرد و برخی از حجم گاز و برق پیش فروش می‌شود، شرکت‌های عرضه کننده و تولیدکننده برق که مجبورند در حال حاضر گاز را با قیمت بالا خریداری کنند در حالی‌که از قبل با قیمت پایین فروخته‌اند دچار ضرر و زیان نسبتاً زیادی خواهند شد و این مسئله به ویژه عرضه کنندگان کوچک ضربه خواهد زد، کما اینکه تعدادی از شرکت‌ها عرضه کنندۀ برق در انگلیس اعلام ورشکستگی کرده و یا توسط شرکت‌های بزرگ‌تر خریداری خواهند شد.

وی افزود: افزایش قیمت انرژی هم‌چنین تأثیر قابل توجهی بر هزینه‌های مصرفی خانوار خواهد داشت، اما از اثرات این افزایش پس از رفع اختلالات به وجود آمده در عرضۀ گاز طبیعی کاسته خواهد شد. در واقع اگر این کمبود عرضه هم چنان ادامه داشته باشد، که باتوجه به طولانی بودن مدت بهره برداری از پروژه‌های توسعۀ نفت و گاز امری محتمل است، این افزایش قیمت پایدارتر خواهد بود. البته باید افزود که بسته‌های محرک اقتصادی و حجم عظیم پولی که توسط بانک‌های مرکزی به اقتصادهای دنیا تزریق شده است هم می‌تواند در این افزایش قیمت و تورم تأثیر قابل ملاحظه‌ای داشته باشد.

کشورهای منطقه در اولویت گسترش دیپلماسی انرژی است

سوهانکار در پاسخ به اینکه آیا ایران می‌توانست از فرصت به دست آمده در بازار گاز اروپا استفاده کند یا خیر، افزود: واقعیت این است که حجم گازی که جمهوری اسلامی ایران برای صادرات در اختیار دارد بسیار اندک و در حدود ۱۶ میلیارد متر مکعب در سال است. از طرفی ایران در فصل سرد سال نیز در انجام تعهدات خود با چالش‌های جدی روبه‌رو می‌شود چرا که تقاضای گاز در بخش خانگی در این فصل جهش بسیار زیادی دارد.

این کارشناس انرژی افزود: همچنین از آنجایی که عمل به تعهدات در قراردادهای گازی از اهمیت بسیاری برخوردار است، رتبه پایین ایران در این زمینه نیز نقش‌آفرینی ایران در این بازارها را سخت‌تر می‌کند.

وی با اشاره به اینکه بازار گاز اروپا نیز به نوعی در انحصار روسیه است تأکید کرد: مسیرهای انتقال گاز از ایران به روسیه نیز لزوماً از خاک کشورهای هم‌پیمان روسیه خواهد گذشت که خود مسئله‌ای قابل تأمل است.

سوهانکار در پایان گفت: این در حالی است که تقاضای گاز در کشورهای همسایۀ ایران روز به روز در حال افزایش است و اگر جمهوری اسلامی ایران گازی برای صادرات داشته باشد، کشورهای همسایه باتوجه به وجود زیرساخت انتقال و نیز ایجاد وابستگی متقابل در اولویت قرار دارند. البته جمهوری اسلامی ایران می‌تواند از مزیت جغرافیایی خود برای اتصال قطب‌های تولید، یعنی آذربایجان و ترکمنستان، به قطب‌های مصرف، یعنی پاکستان و عراق بدون احتیاج به استفاده از منابع گازی خود بهره ببرد که در این صورت هم از درآمد ارزی قابل توجهی برخوردار خواهد شد و هم ایجاد وابستگی متقابل خواهد کرد.

منبع: مهر

انتهای پیام/